Energie-eilanden: terug van nooit weggeweest

Eilanden bouwen heeft net iets meer uitstraling dan de havens en kanalen die we overal ter wereld aanleggen. Zelfs al zijn de technische uitdagingen niet groter, de geest van de ingenieur wordt extra geprikkeld. Je naam verbinden aan een iconisch project dat iedereen herkent speelt wellicht mee. En de iconoclasten, die het allemaal niet zo fantastisch vinden, ontbreken zelden.

Jan De Nul bouwt eilanden sinds de jaren ‘80 in de Seychellen, Hong Kong, Singapore en Dubai. Dat nieuwe land gaf ruimte aan stadsuitbreidingen, vliegvelden, haventerminals en industrieterreinen. De motivatie was steeds dezelfde: bevolkingsgroei in kustregio’s zet druk op elke vorm van huisvesting en infrastructuurontwikkeling. Bijgevolg stijgen de grondprijzen tot boven de kostprijs van op zee gewonnen land.

Economische relevantie
Na de bankencrisis van 2008 en de ingestorte vraag naar exclusieve residenties, leek de eilandbouw op haar retour te zijn. Met de uitbouw van offshore windparken in de Noordzee lijkt een nieuwe fase aangebroken voor vastgoed op zee, waarbij opnieuw het economische aspect een belangrijke rol speelt. Groene elektronen worden over grote afstand goedkoper getransporteerd met gelijkstroom dan met wisselstroom. Gelijkstroom maakt het ook eenvoudiger om verschillende netten met elkaar te verbinden, omdat er geen faseverschillen meer zijn. Deze omvormers werden tot nu toe op platformen geïnstalleerd, maar voor vermogens van meerdere gigawatt wordt dat moeilijk.

Het compenseren van het variërende windenergie, de zogenaamde net-stabiliserende diensten, is ook een mogelijke driver: transformatie en opslag van hernieuwbare energie onder de vorm van potentiële, kinetische of chemische energie heeft ook ruimte nodig. Bovendien is het lange-afstandstransport van groene moleculen goedkoper dan dat van groene elektronen.

Vorm volgt functie en daarom zullen energie-eilanden hoogstwaarschijnlijk geen iconische vorm krijgen, geen stranden, hotels of andere functies. In de plaats daarvan komen voorzieningen voor kabelaansluitingen, transformatoren en een beschutte aanlegplaats.

Stopcontact
Het idee om eilanden in de Noordzee te bouwen is niet nieuw. Zo werden eind jaren ‘60 al eilanden ontworpen voor olieterminals, afval en kerncentrales. Projecten die in 1976 één voor één werden afgeschoten door de Commissie der Wijzen. Maar dat heeft ons niet belet om tientallen eilanden te ontwerpen voor België en de rest van de wereld.

Met het Alpha Eiland zijn we het verst geraakt. Dit eiland was bedoeld als een stopcontact op zee waarmee windparken konden aansluiten op het Belgisch hoogspanningsnetwerk. Na de aanbestedingsprocedure door Elia in 2014 hadden we een conceptontwerp, een prijs, een tijdsschema en een tijdelijke vereniging die klaar stond om te beginnen bouwen. Het verlies van geïnvesteerde tijd en geld hebben we geslikt, de gemiste kans om een pioniersproject in België te realiseren, is blijven hangen.

Op dit ogenblik lijken de sterren opnieuw gunstig te staan. Zowel Nederland, Denemarken als België bereiden energie-eilanden voor en daar hebben ze elk hun eigen reden voor. Nederland wil gasinfrastructuur een tweede leven geven door offshore wind te koppelen aan waterstofproductie en -transport. Denemarken bezit een uitgestrekt en windrijk deel van de Noordzee en heeft binnenkort een overschot aan groene stroom die andere landen kunnen gebruiken. België heeft haar klein deel van de Noordzee binnen enkele jaren volgebouwd en is aangewezen op groene stroom uit de buurlanden. Wie het eerst zal springen is nog even onduidelijk, maar we hopen stiekem op de primeur.