Lage landen kiezen voor emissiearm baggeren
Ruim tien jaar geleden besloten we als eerste baggerbedrijf om al onze nieuwe schepen uit te rusten met een geavanceerde filtertechnologie die hun uitstoot tot 98% vermindert. Ultra-Low Emission vessels (ULEv), heten ze. Vandaag leveren die duurzaamheidsinspanningen nieuwe contracten op in zowel Nederland als Vlaanderen. Bart Praet, bouwkundig ingenieur en Area Manager Dredging Solutions bij Jan De Nul, legt uit hoe we zo ver geraakt zijn.
Net als we Bart willen vragen hoe dat gelopen is, krijgt hij telefoon van Michelle Rodgers-Jang, Innovatiemanager bij Rijkswaterstaat. Ze komt terug van bij de Internationale Maritieme Organisatie, onderdeel van de Verenigde Naties, waar ze ULEv en het bijhorende emissiemonitoringsysteem mocht presenteren.
“Nederland met een Belgische innovatie naar het internationaal toneel: daar mogen we best fier op zijn.”, opent Bart het gesprek.
Bart, je mocht recent een serieuze bekroning in ontvangst nemen voor de ULEv-technologie bij Rijkswaterstaat?
“Ja. De afgelopen jaren doorliepen we met onze ULEv-schepen het programma ‘Innovaties in de Kustlijnzorg’ van Rijkswaterstaat. Het doel van dat programma is om een flinke stap vooruit te zetten met als ambitie om in 2030 de uitvoering van kustonderhoud in Nederland klimaatneutraal en circulair uit te voeren. Centraal staat het innovatiepartnerschap: een vorm van aanbesteding waarbij het innovatietraject de doorslag geeft. Er liepen zo'n 23 cases, maar onze case is de enige die het tot de commerciële fase schopte. Dat betekent dus een nieuwe opdracht voor onze ULEv-baggerschepen.”
Wat is die nieuwe opdracht?
“We gaan zand aanbrengen langs de kust om het kustgebied te laten meestijgen met de zeespiegel. Nadien wordt er een onderzoeksprogramma opgezet om beter te begrijpen hoe zand zich verplaatst in de monding van de Westerschelde. Met als doel om de impact van het natuurlijke sedimenttransport te verkleinen, zodat de vaargeul beter bevaarbaar blijft en we dus minder moeten baggeren. Bijkomend willen we onderzoeken hoe we dat natuurlijke proces kunnen beïnvloeden om de riviermonding te versterken tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
Wij zijn koploper. Maar we mogen niet op onze lauweren rusten. Het peloton is aan een inhaalbeweging bezig
En dat werk zal dus emissiearm gebeuren?
“Klopt. Onze ULEv-schepen beschikken over een filtersysteem en een katalysator die de uitstoot van schadelijke stoffen tegengaan. De uitstoot vermindert zo met 85 tot 95% voor stikstofoxiden (NOx) en met 95 tot 98% voor fijn stof. Bovendien zullen we varen op biobrandstof, wat de uitstoot nog eens vermindert. Dankzij het emissiemonitoringsysteem dat we doorheen dit traject ontwikkelden, kan Rijkswaterstaat doorheen de volledige baggercycli de uitstoot live opvolgen. Zo weten wij én zij op elk moment hoeveel – of beter gezegd, hoe weinig – onze schepen uitstoten.”
Het systeem zou de uitstoot van een baggerschip van 10.000 ton reduceren tot de uitstoot van een vrachtwagen. Klopt dat?
“Klopt bijna. Zet je schrap nu – met de huidige ULEv is de emissie per ton lading nog maar 10% in vergelijking met die van een moderne vrachtwagen. Voor onze allernieuwste schepen die we nu bouwen, ULEv Euro VI, is dat nog 3%. Als je dan denkt aan de huidige stikstofcrisis en de doelstellingen richting 2030 vraag je je toch af waarom het zo lang duurt alvorens deze technologie verplicht wordt.”
Eén van onze ingenieurs legt uit hoe je de uitstoot van een baggerschip tot 98% kan reduceren.
Op die verplichting is het nog wachten. Maar de ULEv-technologie leverde recent ook in België een nieuw contract op?
“Begin dit jaar bouwden we de Pieter Coecke, ons vaartuig voor veegbaggerwerken en oliebestrijding, om tot ULEv. Die verzekert de toegang tot de zeesluizen van de Antwerpse haven, ruimt drijvend vuil op de Schelde en bestrijdt olievervuiling. Allemaal in opdracht van de Vlaamse Overheid, afdeling Maritieme Toegang van het Departement Mobiliteit en Openbare Werken. Die opdracht heeft een looptijd van drie jaar, maar kan éénmalig verlengd worden als het schip ten laatste in het 3de kalenderjaar voldoet aan minimaal de EU Stage V uitstootnorm. De deadline daarvoor was 30 juni 2025, maar die hebben we dus nu al gehaald.”
Gaat ULEv Jan De Nul nog meer contracten opleveren?
“Steeds meer Europese overheden overwegen om uitstootlimieten en -monitoring op te nemen als gunningscriteria in hun contracten. Nederland is nu de eerste. Vlaanderen zal wellicht volgen. Zo ontstaat er stilaan een nieuwe norm. Onze onderhoudsbaggerwerken om de havens van Antwerpen, Gent, Zeebrugge en Oostende toegankelijk te houden, gebeuren ondertussen ook met ULEv-schepen. Natuurlijk is de concurrentie zich daar ook op aan het voorbereiden. Veel Europese baggerbedrijven zijn hun schepen aan het ombouwen tot ULEv. Wij zijn koploper en daar mogen we best trots op zijn. Maar we mogen niet op onze lauweren rusten. Het peloton is aan een inhaalbeweging bezig.”
Eerste plug-in hybride baggerschip op komst
Om het te veel aan stikstof en de schadelijke invloed ervan op mens en milieu aan te pakken, besloten we in juni 2024 een plug-in hybride sleephopperzuiger te bouwen. Het schip zal de kleinste hopper uit onze vloot worden, met een lengte van 79 meter en een capaciteit van 2.000 kubieke meter. Dankzij de hybride motor zal de uitstoot zeer laag zijn en is er ook nauwelijks geluidsoverlast. Daarmee is het schip zeer geschikt voor werken in dichtbevolkte gebieden of rond kwetsbare natuur.
